ต้น: ไม้ยืนต้นขนาดกลาง ไม่ผลัดใบ สูง 10-15 เมตร ใบ: เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ รูปรีแกมหอก โคนใบสอบ ขอบใบเรียบหรือหยักตื้นๆ ปลายใบเรียวแหลม กว้าง 5-8 เซนติเมตร ยาว 10-22 เซนติเมตร เนื้อใบค่อนข้างบางและเกลี้ยง ดอก: ออกเป็นช่อ กลีบเลี้ยงมี 4-5 กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน ดอกเพศเมียออกเป็นช่อยาวมาก มีใบประดับขนาดเล็กอยู่ที่โคนก้านดอก กลีบเลี้ยงรูปขอบขนานแคบๆ ยาวประมาณ 1.2 เซนติเมตร เกสรเพศผู้มี 4-8 อัน รังไข่มีขน ผล: ค่อนข้างกลมหรือรี เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร สีเหลืองถึงแดง ผิวเกลี้ยง มี 1-3 เมล็ด เนื้อหุ้มเมล็ดสีขาวขุ่น รสเปรี้ยวอมหวาน
รากต้มรวมกับสมุนไพรอื่นๆดื่มแก้ท้องร่วง แก้บวมอักเสบ เผาไฟกินเป็นยาถอนพิษ ดับพิษร้อน ต้นและเปลือกทำเป็นยาทาภายนอก แก้บวมอักเสบ
ต้น: ลำต้นตั้งตรง ไม่ค่อยแตกกิ่งก้าน ผิวลำต้นเรียบทุกส่วนมียางสีเหลือง ใบ: ใบเดี่ยว รูปไข่ ขนาดใหญ่ ขอบใบเรียบ เนื้อใบหนาค่อนข้างเหนียว ผิวใบมัน ดอก: ต้นตัวผู้กับต้นตัวเมียแยกต้นกัน ดอกเดี่ยว ออกที่ปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงสีเขียวอมเหลือง แข็งและคงทนอยู่จนกลายเป็นผล กลีบดอกสีชมพูเข้ม ร่วงง่ายผล: ค่อนข้างกลมแบนเล็กน้อย ผลอ่อนสีเหลืองอมเขียว ผิวผลแข็ง ผลสุกสีม่วงดำ ผิวด้านในสีชมพูอมม่วง เปลือกผลหนา ผิวผลนิ่ม ภายในมีเนื้อสีขาว รสหวาน หรือหวานอมเปรี้ยว มีเนื้อใน 5-7 กลีบ ในหนึ่งผลมีเมล็ดใหญ่เพียงหนึ่งเมล็ด
เปลือกมังคุดใช้เป็นยารักษาอาการท้องเสีย ใช้เปลือกที่ตากแห้งต้มกับน้ำปูนใสหรือฝนกับน้ำดื่มแก้อาการเป็นบิด (ปวดเบ่ง มีมูกและอาจมีเลือดออก) ใช้เปลือกผลแห้งประมาณครึ่งผล (4 กรัม) ย่างไฟให้เกรียมฝนกับน้ำปูนใส่ประมาณครึ่งแก้วดื่มทุกชั่วโมง
พฤกษศาสตร์ ต้น: ไม้ยืนต้นขนาดกลาง ลำต้นเปลาตรง สูงประมาณ 15-25 เมตร เรือนยอดรูปทรงกระบอก โตเร็ว เปลือกสีน้ำตาลเข้มปนดำ เรียบหรือแตกเป็นสะเก็ด ใบ: ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ เรียงตรงข้าม ใบย่อยรูปรีหรือขอบขนาน ปลายเรียวแหลม โคนมนหรือแหลมเบี้ยว หลังใบสีเขียวเข้มกว่าท้องใบ ดอก: ดอกช่อ สีเหลืองอ่อนหรือเหลืองอมเขียว มีกลิ่นหอม ออกตามง่ามปลายกิ่ง ผล: รูปไข่ สีน้ำตาล เปลือกแข็ง
ใช้ปลูกให้ร่มเงาและปลูกเป็นไม้ประดับได้ดี เนื้อไม้มีลวดลายสวย ใช้ทำเฟอร์นิเจอร์เครื่องดนตรี ด้ามแร็กเก็ต ไม้คิวสนุกเกอร์ ฯลฯ จัดเป็นหนึ่งในไม้สวยของโลก