มะโก (เหนือ) ตะโก (อีสาน, เหนือ) มะถ่านไฟผี (เชียงใหม่) นมงัว (นครราชสีมา, สุรินทร์)
Diospyros rhodocalyx Kurz
ไม้ยืนต้น สูงได้ถึง 15 เมตร เปลือกมีสีน้ำตาลเข้มถึงดำ ใบ: เป็นใบเดี่ยว รูปไข่กลับถึงรูปรี กว้างประมาณ 2.5-7 เซนติเมตร ยาว 5-12 เซนติเมตร โคนใบสอบ ปลายใบโค้งมน ดอก: สีขาว แยกเพศ ดอกเพศผู้ออกเป็นช่อ กลีบดอก 4 กลีบ ยาว 8-12 มิลลิเมตร เชื่อมติดกันเป็นรูปโอ่งน้ำ ปลายแยกเป็นแฉกสั้นๆ เกสรผู้ 14-16 อัน ดอกเพศเมียเป็นดอกเดี่ยว กลีบดอก 4 กลีบ ลักษณะคล้ายดอกเพศผู้ มีเกสรเพศผู้เทียม 8-10 อัน ผล: สีส้มแดง ทรงกลม ผิวมัน ขนาด 1.5-3 เซนติเมตร มีกลีบรองดอกติดอยู่ที่ขั้วผล 4 กลีบ
เนื้อไม้แข็งแรง ใช้ทำเครื่องเรือนและเครื่องใช้ได้ดี ผลอ่อนใช้ย้อมผ้า แห อวน ผลสุกรับประทานได้ มีรสหวานอมฝาด
ไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูง 7-10 เมตร เปลือกสีน้ำตาล กิ่งก้านอ่อนห้อยลู่ลง ใบ: เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ มีรูปร่างหลายแบบ ทั้งรูปขอบขนานรี รูปไข่ หรือรูปไข่กลับ ดอก: ออกเป็นช่อออกที่ปลายยอด มีดอกย่อย 4-6 ดอก ดอกเพศผู้และเพศเมียแยกกันอยู่คนละต้น เกสรตัวผู้มีจำนวนมาก ดอกเพศเมียมีกลีบเลี้ยงคล้ายดอกเพศผู้ ออกดอกเดือน มีนาคม – เมษายน ผล: ผลสดแบบ berry รูปกลมรี ผลสุกมีสีแดงและดำ
รากแก้ตานขโมย แก้ท้องร่วง ลำต้นแก้ประดงผื่นคันตามตัว ใบปรุงยาสำหรับสตรีหลังคลอด
ลำต้นมักแตกกอเป็นหน่อใหญ่ เปลือกสีเขียวเทา ใบ : ใบประกอบแบบขนนก 2 ชั้น ใบย่อยรูปพัด ปลายใบจักเว้าแหว่งไม่เป็นระเบียบและมีลักษณะไม่แน่นอน โคนใบสอบรูปลิ่ม เบี้ยว ดอก : ออกดอกเป็นช่อขนาดใหญ่บริเวณด้านข้างของลำต้น ดอกขนาดเล็ก สีขาวครีม กลีบดอกรูปไข่กลับ มีพิษทำให้คัน ผล : ผลสด กลม ผลแก่เมื่อสุกสีแดงถึงคล้ำ เมล็ดจำนวนมาก
ยอดอ่อนและผลสุกรับประทานได้ รากและหัวดับพิษตับ ปอด แก้กาฬขึ้นปอด แก้หัวใจพิการ แก้ม้ามพิการ แก้ตับทรุด แก้ช้ำใน